Yapboz ve Oyun Hamur

“İyi bir öykü”nün tanımı edebiyatın tüm dallarında olduğu gibi zamana bağlı olarak değişir. Zira edebiyat; kaynağını hayattan alan, aldıklarını da çeşitli biçimlerde yansıtan bir iletişim biçimi. Böyle olunca farklı zamanlarda farklı hayatların ve ihtiyaçların varlığı sebebi ile öyküyü besleyen damarlar değiştiği gibi öyküden beklentimiz de değişiyor.

“İyi bir öykü” tamlamasının ifade ettiği mana bu değişimin altında her an yeniden ve yeniden şekilleniyor.  Bugün  -bu kelime uzun bir zaman dilimini kapsamaktadır- öykü artık bir kurgu sanatına dönüşmüştür. İyi bir öykü dendiğinde çok iyi dersler veren, bizleri içeriği ile çok etkileyen metinler yerine, iyi kurgulanmış metinler geliyor aklımıza.  Modernizmin ve ardından postmodernizmin ortaya koyduğu yeni imkânlar neticesinde öykü artık bir “yapboz”, bir “oyun hamuru” haline gelmiş, parçaları birleştirmek okurlara keyif verirken, yazma aşamasında da yazarın istediği gibi şekillendirebildiği bir malzemeye dönüşmüştür.

Bugün iyi bir öykü için “postmodernizmin imkânlarından en iyi şekilde yararlanan öykü” demenin mümkün olduğu kanaatindeyim. Artık bir kahvehanede ya da  “köy odası”nda yaşlı, hoşsohbet bir adamın anlattığı hikâyelere benzeyen metinler, günümüz insanının ihtiyacını karşılamıyor. Bu tür öyküleri okuyup rahatlamak, mutlu olmak, hüzünlenmek, nostaljik bir gezintiye çıkmak mümkündür elbet. Ancak böyle bir öykü, bu çağda yaşayan bir adamı anlatmak, bizi bize tanıtmak, bazı meseleleri edebiyatın gücüyle yansıtmak için -istisnaları mümkün olmakla beraber- iyi bir araç olamaz. Burada postmodernizmden değil, postmodernist unsurlardan bahsettiğimi belirtmeliyim. Bu, postmodernizm karşıtlarının da kabul ettiği bir husustur.

İyi öykü, çağına uygun öyküdür. Tıpkı şiirde olduğu gibi, yazılmış ve tüketilmiş, dahası yaşadığımız hayata uymayan türden öyküler bugüne ait değildir. Öte yandan postmodernizm öykü için bir imkân iken, öykünün de postmodernizm için bir imkân olduğu dikkatlerden kaçmamalı. Postmodernizmin getirdiği yeniliklerin en iyi gözlemlenebileceği ve en rahat uygulanabileceği türün öykü olduğunu ve dolayısı ile bugün “ postmodernizm” kelimesinin “iyi bir öykü”nün yanından ayrılamayacağını söylemek mümkün.


Yordam 14,  Mart-Nisan 2012